سازگاری و پایداری عملکرد لاین‌های پیشرفته عدس در شرایط دیم مناطق سردسیر ایران

به منظور بررسی اثر متقابل ژنوتیپ و محیط و تعیین سازگاری و پایداری عملکرد دانه در ژنوتیپ‌های عدس دیم، این مطالعه طی سه سال زراعی (1392-1390) در سه ایستگاه مناطق سردسیر دیم کشور (قیدار زنجان، مراغه و اردبیل) اجرا شد.آزمایش شامل دوازده لاین پیشرفته عدس به همراه یک رقم شاهد محلی بود که در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با چهار تکرار انجام شد. در پایان سال سوم تجزیه واریانس مرکب برای داده‌های سه سال و سه مکان انجام شد. برای تعیین لاین‌های با عملکرد بالا و پایدار از نظر عملکرد دانه از روش لین و بینز، ضریب تغییرات عملکرد و روش رتبه‌بندی استفاده شد. تجزیه واریانس مرکب نشان داد که اثر سال، مکان و ژنوتیپ و اثر متقابل سال × مکان، مکان × ژنوتیپ، سال × ژنوتیپ و اثر سه جانبه سال × مکان × ژنوتیپ بر عملکرد دانه معنی‌دار بود. بیشترین و کمترین عملکرد دانه به ترتیب مربوط به ایستگاه اردبیل (3/714 کیلوگرم در هکتار) و ایستگاه زنجان (7/298 کیلوگرم در هکتار) بود. ژنوتیپ‌های شماره 1 (Flip96-59L)، 3 (Flip05-58L) و 6 (Flip04-31L) با عملکرد دانه به ترتیب 8/520، 9/505، 1/504 کیلوگرم در هکتار نسبت به شاهد و سایر ژنوتیپ‌های آزمایش برتری داشتند. با توجه به عملکرد دانه و سایر خصوصیات زراعی، ژنوتیپ شماره 1 (Flip96-59L) دارای میانگین رتبه و انحراف معیار رتبه کمتر و عملکرد دانه بالاتر و پایدارتر بود و در مرتبه بعدی ژنوتیپ شماره 6 (Flip04-31L) با برخورداری ازCV ، واریانس محیطی و میانگین رتبه کمتر و ژنوتیپ شماره 3 (Flip05-58L) با انحراف معیار رتبه کمتر پایداری نشان دادند.